Dil ve konuşma terapisti (DKT) kimdir?
Dil ve konuşma terapisti (DKT), bireylerde dil, konuşma, iletişim, yutma ve ses bozukluklarının değerlendirilmesi, ayırıcı tanının konması ve terapisi için çalışan sağlık meslek elemanıdır. DKT' lerin tanı koyduğu ve terapisini yaptıkları bozukluklar;
-
Konuşma bozuklukları, kişinin konuşma seslerini doğru ve akıcı şekilde üretmede zorluk yaşaması ve/veya üretememesi durumudur.
-
Ses bozuklukları, kişinin herhangi bir yapısal ve/veya işlevsel nedene bağlı olarak sesinin kalite, tizlik-peslik, şiddet gibi değerlerinde yaş, cinsiyet ve kültürel durumuna uygun olmayan değişimlerdir.
-
Dil bozuklukları, dili anlama (alıcı dil ) ve duygu ve düşünceleri ifade etme ( ifade edici dil ) bozukluğudur. Dil bozuklukları, hem sözel hem yazı dilini içerebileceği gibi, dilin, sesbilgisel, morfolojik, sözdizimsel, semantik ve pragmatik bileşenlerinden birkaçı veya hepsini içerebilir.
-
İletişim bozuklukları, sözel ve sözel olmayan iletişiminin sosyal bağlamda kullanımı ile ilgili problemlerdir. Bu bozukluk, selamlama, yorum yapma, soru sorma gibi sosyal amaçlı iletişim kurmayı, ortama ve kişiye uygun iletişimi, karşılıklı konuşmada kuralları takip edebilmeyi içermektedir. Sosyal iletişim bozukluğu tüm otizm spektrum bozukluklarında ve bazı travmatik beyin hasarlarında da görülebilmektedir. Bilişsel- iletişimsel bozukluklar ise düşüncelerin organizasyonu, dikkati sürdürme, hatırlama, planlama ve problem çözme becerilerindeki bozukluğu içermektedir. Bu bozukluklar konjenital olabileceği gibi, genellikle inme, travmatik beyin hasarları, demans gibi hastalıkların sonucunda görülmektedir.
-
Yutma bozukluğu (disfaji), bir hastalığa, inmeye, yaralanmaya veya ameliyata bağlı olarak meydana gelen, yutma ve beslenme problemidir.
DKT' ye başvurma zamanları
3 yaşına kadar,
-
Aile üyeleri tarafından dahi anlaşılamıyorsa,
-
Ünlüleri ve p, b, m, gibi ilk edinilen sesleri kelime içerisinde kullanmıyorsa
-
Anlaşılmadığı zaman tekrarlamıyorsa
4 yaşına kadar,
-
Çocukla yakın olmayan kişiler tarafından büyük oranda anlaşılmıyorsa
-
Aile üyeleri ve yakın kişiler tarafından anlaşılmıyorsa
-
T, d, k, f gibi sesleri üretemiyorsa
5 yaşına kadar,
-
Birçok dinleyici tarafından anlaşılamıyorsa
-
Bir çok konuşma sesini doğru üretemiyorsa
-
Tekrar etmesi istendiğinde olumsuz duygular yaşıyor ise
Yukarıdaki kriterler değerlendirilirken, gelişimde ortak basamakların olduğu gerçeğini göz ardı etmeden, ancak her çocuğun da kendine özgü bir gelişimi takip edeceğini de aklımızdan çıkarmamalıyız. Diğer taraftan birçok alanda olduğu gibi Dil-Konuşma alanında da erken müdahale önem arz etmektedir. Bu bağlamda dil konuşma gecikmesi ve bozukluğundan şüphe duyulduğu durumlarda değerlendirme amaçlı DKT' ye başvurulması önemlidir.