SES BOZUKLUKLARI
Ses bozuklukları, sesin kalitesinin, frekansının ve şiddetinin kişinin yaş, cinsiyet ve kültürel zeminine uygun olmaması durumudur. Ses bozukluğu yapısal bir nedene veya nörolojik bir nedene bağlı olarak oluşabileceği gibi, bunların dışında fonksiyonel yani sesin yanlış- kötü kullanımına bağlı olarak da ortaya çıkabilmektedir.
Semptomlar;
-
Pürüzlü, kaba ses,
-
Nefesli ses,
-
gergin ses,
-
anormal frekans ve şiddet,
-
anormal rezonans,
-
afoni ( ses kaybı),
-
fonasyon kırılmaları,
-
ıslak ses,
-
kısık ses gibi ses özellikleri,
-
konuşmada artmış vokal efor,
-
azalmış vokal dayanıklılık ve uzun konuşmalarda ses yorgunluğu,
-
gün boyunca ses kalitesinde bozulma,
-
sık sık boğaz temizleme ve öksürme,
-
boğazda gerginlik ve ağrı hissetme
ses bozukluğunun belirtileri olabilmektedir. Bu belirtiler izole olabileceği gibi kombine de olabilmektedir.
Ses bozukluğunun nedenleri
Normal ses üretimi, respiratuar sistemin sağladığı hava akımı, larengeal kasların gücü, dengesi, koordinasyonu, dayanıklılığı ve supraglotik yapıların ( farenks, oral ve nazal kavite ) koordinasyonuna bağlıdır. Bu alt sistemlerin birinde meydana gelen bozukluk veya fizyolojik dengenin bozulması ses bozukluğuna neden olmaktadır. Bu bozukluk organik, fonksiyonel ve/veya psikojenik olabilmektedir.
organik nedenler, yapısal olarak,
-
Vokal fold anormalliklerini ( nodül, ödem, sarkopeni, papillom vs )
-
Larenksin inflamasyonunu
-
Larenks travmalarını ( entübasyon tüpü, kimyasal maruziyeti, dışsal travma)
-
nörojenik olarak,
-
Rekürren larengeal sinir paralizisi,
-
spazmotik disfoni,
-
Parkinson,
-
MS hastalığını içermektedir.
fonksiyonel nedenler,
-
Fonotravma( bağırma, çığlık atma, aşırı boğaz temizleme)
-
Ventrikülar ( yalancı ses telleri ) fonasyon
-
Aşırı kullanıma bağlı vokal yorgunluğu içermektedir.
psikojenik nedenler,
-
Kronik stres bozukluğu,
-
Anksiyete,
-
Depresyon,
-
Konversiyon afonisi/disfonisi ni içermektedir.
birçok ses bozukluğunda etiyolojik nedenler birlikte görülebilmekte ve bozukluğun nedeni birden fazla etiyolojik nedene bağlı olabilmektedir.
Terapi
Ses bozukluklarında terapi, ses bozukluğunun nedenine ve semptomlarına göre, vokal kord, vokal yol ve seste yaptığı etkiye göre farklılıklar göstermektedir. Terapiler temelde direk ve dolaylı müdahale yöntemleri olarak iki başlık altında sınıflandırılmaktadır. dolaylı yöntemler, vokal hijyen, ses istirahati gibi sesi dolaylı olarak etkileyecek değişimler yapmaya dayalı yöntemlerdir. Direk yöntemler ise, ses üretim mekanizmalarına direk etki ederek seste, ses yollarında ve yapılarda, ses fizyolojisinde değişimler yapmayı hedefleyen terapi yöntemleridir. Ses bozuklukların tedavisinde medikal ve cerrahi tedaviler ile ses terapisi uygulanmaktadır. Ses terapisi, ses bozukluklarında başlı başına uygulanan bir tedavi olacağı gibi medikal ve cerrahi tedavilere ek olarak da uygulanabilmektedir. Bazı ses bozukluklarında sadece ses terapisi ve vokal hijyen terapisi yeterli olabilirken, bazı bozukluklarda cerrahi müdahalenin yanında pre-post op. ses terapisi gerekmektedir. Ses terapisi, ses üretim şeklini değiştirmek amacıyla kullanılan davranışsal bir tedavi yöntemidir. Ses terapisi hastaya doğru ses üretimini öğreterek, bu tekniği gündelik konuşma sırasında kullanmasını hedefler. Ses bozukluğu yaşandığında öncelikle hekim muayenesi gerekmektedir. Hekim, sizlere tanıda yardımcı olacak, tıbbi tedavi gerektiğinde uygulayacak ya da ses terapisi gerektiğinde sizi bir dil ve konuşma terapistine yönlendirecektir. Vokal fonksiyon egzersizleri, rezonant ses terapisi, lax vox ses terapisi gibi yöntemler sıklıkla kullanılan ses terapisi yöntemleridir.